To nie jest tylko film o górnikach. To opowieść o miejscu, w którym narodził się współczesny światowy handel i globalizacja. Wielokrotnie nagradzany dokument „Silver” w reżyserii Natalii Koniarz to kino, które zachwyca dojrzałością, hipnotyzuje zdjęciami Stanisława Cuske i porusza empatią. Film jest już dostępny w kinach – to obraz, który trzeba zobaczyć na dużym ekranie.
Zachęcamy do obejrzenia fascynującej rozmowy z reżyserką w cyklu „Kultura na Weekend” tygodnika „Polityka” (zobacz wideo poniżej). Redaktor Janusz Wróblewski rozmawia z Natalią Koniarz o kulisach powstawania filmu, ryzyku zawodowym i etyce dokumentalisty.
Choć „Silver” skupia się na losach konkretnych ludzi, w tle tętni wielka, często zapomniana historia. Boliwijskie Potosí to miejsce magiczne i tragiczne zarazem. Jak zauważono w rozmowie, to właśnie tutaj bije serce nowożytnej ekonomii. W XVI wieku Potosí było jednym z największych miast świata i „kolebką światowego kapitalizmu”.
Potosí: Góra, która stworzyła globalny rynek
W pewnym momencie aż 80 procent światowego srebra pochodziło właśnie z wnętrza góry Cerro Rico. To tam bito słynne „ósemki” – srebrne monety, które stały się pierwszą walutą akceptowaną właściwie na całym świecie. To był początek globalizacji, jaką znamy.
Cena tego bogactwa była jednak przerażająca. W wywiadzie pada wstrząsająca metafora obrazująca skalę wyzysku, na którym ufundowano potęgę Hiszpanii:
„W ciągu tych kilku wieków eksploatacji zginęło aż 8 milionów ludzi. Wydobyto taką ilość srebra, że starczyłoby na zbudowanie mostu łączącego Boliwię z Półwyspem Iberyjskim. I tyle samo kości ludzi, którzy zginęli w czasie wydobycia tych złóż, można byłoby ułożyć w taki wielki, gigantyczny most.”
Zobacz całą rozmowę Janusza Wróblewskiego z Natalią Koniarz:
Czułość w mroku i wizualna poezja
„Silver” to film, który mimo trudnego tematu, unika publicystyki na rzecz kina najwyższej próby. Duża w tym zasługa Stanisława Cuske, autora zdjęć. Jego praca została doceniona nagrodami m.in. na Krakowskim Festiwalu Filmowym oraz na prestiżowym festiwalu Ji.hlava w Czechach. Cuske potrafi wydobyć z mroku kopalni malarskie piękno, tworząc obrazy, które zapadają w pamięć na długo. Dlatego tak ważne jest, aby doświadczyć tego filmu w warunkach kinowych, na dużym ekranie.
Równie istotna jest postawa samej reżyserki. Natalia Koniarz podchodzi do swoich bohaterów z niezwykłą czułością i dojrzałością. Zamiast oceniać czy epatować cierpieniem, buduje z nimi relację opartą na zaufaniu. W rozmowie podkreśla, jak ważne było dla niej nieprzekraczanie granic etycznych:
„Miałam poczucie, że nie mam prawa identyfikować się z bohaterem. Czułam, że jestem winna to tym ludziom na miejscu. Mam wewnętrzne przekonanie, że nie powinno tak być, że nie powinniśmy mieć poczucia, że możemy się identyfikować z chłopcem, który tak walczy o życie. Wyobrażenie sobie naprawdę tego życia tam jest dla nas prawie niemożliwe.”
Od przypadku do nominacji
Historia powstania filmu jest równie niezwykła, co jego treść. Koniarz i Cuske trafili do Boliwii niemal przypadkiem. Wybuch pandemii w 2020 roku uwięził ich w Ameryce Południowej.
„Cały świat dowiedział się, że jest pandemia. (…) Okazało się, że musimy zostać. Właściwie okazało się, że nie możemy wrócić. Przez półtora roku mieszkaliśmy w Ameryce Południowej w namiocie, poruszaliśmy się na rowerach” – wspomina reżyserka.
Ten przymusowy pobyt zaowocował siedmioma miesiącami spędzonymi pod ziemią z górnikami, w warunkach ekstremalnego ryzyka. Reżyserka wspomina mrożącą krew w żyłach sytuację z pękającą liną, na której wisiał operator, kilkaset metrów nad ziemią: „To było chyba najdłuższe 6 minut w moim życiu. (…) Tam jest taka zasada, że liny nigdy się nie wymienia, dopóki nie pęknie”.
Dziś ten wysiłek procentuje. Film został dostrzeżony przez Gildię Reżyserów Polskich, otrzymując nominację do jednej z najważniejszych branżowych nagród, im. Krzysztofa Krauze. Natalia Koniarz znalazła się w tym gronie obok takich mistrzów kina jak Agnieszka Holland („Franz Kafka”), Magnus von Horn („Dziewczyna z igłą”) czy Wojciech Smarzowski („Dom dobry”).
Zapraszamy do kin i na spotkania z reżyserką!
Film „Silver” jest dostępny w dystrybucji kinowej (sprawdź listę miast i kin). Nie przegapcie okazji, by zobaczyć ten wizualnie porywający dokument na wielkim ekranie.
Szczególnie zapraszamy na najbliższy pokaz specjalny połączony ze spotkaniem z reżyserką:
- ŁÓDŹ: 27 listopada (czwartek), godz. 18:00 – Narodowe Centrum Kultury Filmowej, ul. Targowa 1/3, (wejście od ulicy Wojciecha Hasa). Kup bilet na ten pokaz i spotkanie.
Nagrody i wyróżnienia dla filmu „Silver”:
- Srebrny Róg dla reżyserki filmu o wysokich walorach artystycznych (dla Natalii Koniarz) – 65. Krakowski Festiwal Filmowy
- Nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych FIPRESCI – 65. Krakowski Festiwal Filmowy
- Nagroda publiczności – 65. Krakowski Festiwal Filmowy
- Nagrodą im. Macieja Szumowskiego, pod mecenatem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, za szczególną wrażliwość na sprawy społeczne – 65. Krakowski Festiwal Filmowy
- Nagroda dla najlepszego producenta polskich filmów dokumentalnych i krótkometrażowych (dla Macieja Kubickiego (TELEMARK)) – 65. Krakowski Festiwal Filmowy
- Nagroda Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych, za najlepsze zdjęcia (dla Stanisława Cuske) – 65. Krakowski Festiwal Filmowy
- Rekomendacja Krakowskiego Festiwalu Filmowego do Europejskich Nagród Filmowych
- Nagroda dla najlepszego filmu w konkursie Opus Bonum – Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych w Jihlavie (Ji.hlava IDFF)
- Nagroda dla najlepszego filmu dokumentalnego z Europy Środkowej i Wschodniej – Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych w Jihlavie (Ji.hlava IDFF)
- Nagroda za najlepsze zdjęcia (dla Stanisława Cuske) – Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych w Jihlavie (Ji.hlava IDFF)
- Nominacja do Nagrody Gildii Reżyserów Polskich im. Krzysztofa Krauze (dla Natalii Koniarz)
- Nominacja do Złotej Żaby, za najlepsze zdjęcia, na Festiwal Camerimage (dla Stanisława Cuske)