Za nami tydzień pełen filmowych emocji, inspirujących spotkań, koncertów i rozmów. Teraz nadszedł czas, by oficjalnie zakończyć 65. Krakowski Festiwal Filmowy. Wypełniona po brzegi sala Kina Kijów raz jeszcze stała się centrum wydarzeń – to tu twórcy i twórczynie z całego świata z niecierpliwością czekali na ogłoszenie werdyktu. Uroczysta gala zamknięcia zwieńczyła kinową część jubileuszowej edycji festiwalu, a jej kulminacyjnym momentem było ogłoszenie laureatów i laureatek – poznajcie ich.
Laureaci 65. Krakowskiego Festiwalu Filmowego
Konkurs polski
Jury konkursu polskiego – pod przewodnictwem Izabeli Łopuch – za pełnometrażowy film dokumentalny postanowiło przyznać ex aequo dwa Złote Lajkoniki. Laureatką pierwszego z nich została Weronika Mliczewska za Dziecko z pyłu. W uzasadnieniu werdyktu czytamy, iż otrzymała ona nagrodę za film spełniony, który losy jednostki poszukującej ojca przemienia w uniwersalną przypowieść o mierzeniu się z krzywdą zadawaną przez historię. Za bolesne piękno obrazu o zrywaniu i odzyskiwaniu najważniejszych międzyludzkich więzi. Wszyscy jesteśmy dziećmi wrzuconymi w świat, który nas rani, ale któremu nie możemy się poddać.
Twórców Dziecka z pyłu dostrzegło także Stowarzyszenie Filmowców Polskich, nagradzając za montaż Marcina Sucharskiego i Mateusza Romaszkana. Jury przyznało tę nagrodę za wykreowanie wielopłaszczyznowej i niesłychanie wzruszającej opowieści. Za wysunięcie na front szacunku i wielkiej czułości dla bohaterów, przy jednoczesnej maestrii i odwadze dramaturgicznych rozwiązań.
Drugim laureatem Złotego Lajkonika jest Wojciech Staroń za film Pasja według Agnieszki. W uzasadnieniu decyzji czytamy: Dla intymnego i zarazem niebywale pojemnego filmu o wypełnianiu każdej chwili sensem. Za przypomnienie, że możliwy jest świat, w którym ludzie widzą się, słyszą i dzięki temu rosną. Taśma naświetla się z dwóch stron. Dziękujemy Twórcom za przypomnienie tej wspaniałej metafory międzyludzkich relacji.
Jury polskiego konkursu krótkometrażowego w składzie: Magdalena Kamińska (przewodnicząca), Kaja Krawczyk-Wnuk i Wiola Sowa przyznało trzy Złote Lajkoniki. Reżyserem najlepszej krótkiej fabuły okazał się Artem Rachkelyuk, twórca filmu Spójrz na dom swój, otrzymując nagrodę za wspaniale zagraną, uważną podróż do wnętrza bohatera na rozstaju dróg. Wyróżnionym w tej kategorii został Damian Kosowski za film Ludzie i rzeczy, który ujął jury wyborem nieoczywistej formy opowiadania i obrazowania tam, gdzie kusi natychmiastowość i publicystyka.
Ponadto, Wytwórnia Filmów Fabularnych we Wrocławiu za debiut dla twórcy pierwszego lub drugiego filmu fabularnego postanowiła przyznać nagrodę Jakubowi Prysakowi za film Bez reszty za poruszającą, unikającą łatwych rozwiązań opowieść o ludziach w obliczu ostatecznego końca. Wojciech Węglarz zdobył z kolei Złotego Lajkonika za najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny, jakim jest Bloodline, tworząc imponującą wizualnie, przeprowadzoną ze skupieniem i dyscypliną metaforę samotności i odrzucenia. Wyróżnienie za odważny i przepełniony wrażliwością obraz niełatwej miłości między córką a ojcem powędrowało z kolei do Małgorzaty Goździk, reżyserki filmu Zatańcz ze mną, tato. Trzecią krótkometrażową produkcją, która została nagrodzona Złotym Lajkonikiem jest animacja Basen albo śmierć złotej rybki w reżyserii Darii Kopiec, która – jak czytamy w werdykcie – stworzyła wzruszającą i sugestywną plastycznie opowieść o tym, że nie da się bez końca udawać własnego nieistnienia. Wyróżnienie za hipnotyzujący obraz życia w czasach nadmiaru otrzymała Paulina Ziółkowska – reżyserka filmu Rozdarcia.
Międzynarodowy konkurs filmów dokumentalnych
Laureatką tegorocznego Złotego Rogu – ufundowanego przez Telewizję Polską S. A. – jest, nagrodzona także Złotym Lajkonikiem, Weronika Mliczewska, reżyserka filmu Dziecko z pyłu. Jury konkursu dokumentalnego w składzie: Marcin Koszałka (przewodniczący), Jenny Horwell, Ondřej Kamenický, Nima Sarvestani, Mira Staleva, podjęło decyzję o przyznaniu tej nagrody w uznaniu za szczere i poruszające ukazanie poszukiwania tożsamości przez jednego człowieka pośród niezatartych ran wojny, a także za stworzenie filmu dokumentalnego, który z głębokim wglądem ukazuje związek między jednostką a historią, między przeszłością a teraźniejszością. Ten film, w swojej ciszy, niesie głos, który wybrzmiewa uniwersalnie.
Srebrny Róg dla reżyserki i reżysera filmu o tematyce społecznej powędrował z kolei do Liny Vdovîi i Radu Ciorniciuca za film Tata. W werdykcie jury czytamy: Dzięki odważnemu wysiłkowi reżyserów, by przerwać cykl traumy międzypokoleniowej, ten film głęboko nas poruszył, a jego uniwersalny temat zasługuje na rozmowę. Jury postanowiło przyznać Srebrny Róg dla reżyserki filmu podejmującego tematykę społeczną intymnemu, pierwszoosobowemu dokumentowi, który łączy śledztwo dotyczące nielegalnych praktyk i nadużyć.
Srebrnym Rogiem – dla reżyserki filmu o wysokich walorach artystycznych – została uhonorowana także Natalia Koniarz za film Silver. Jury, uzasadniając swój wybór, stwierdza: Za hipnotyczną, milczącą opowieść, w której obraz staje się modlitwą za tych, którzy każdego dnia schodzą pod ziemię. Jury docenia niezwykłą siłę wizualną i formalną filmu oraz odwagę w stworzeniu świata ciemności, kurzu i czułości – świata, który wybiera odczuwanie zamiast mówienia. To kino niczym echo z wnętrza góry – głęboko poruszające i niezapomniane.
Pełnometrażowy debiut dokumentalny Koniarz został dostrzeżony także przez jury Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych (FIPRESCI), przyznając jej nagrodę za immersyjny, wymagający, ale fascynujący portret życia boliwijskich górników w postkapitalistycznej rzeczywistości.
Z kolei na rodzimym gruncie Koniarz może się także poszczycić także Nagrodą im. Macieja Szumowskiego, którą – pod mecenatem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS – otrzymała za szczególną wrażliwość na sprawy społeczne. Doceniono szlachetną empatię w opisaniu świata znajdującego się na marginesie naszej codzienności. Cichy krzyk, skandujący, że każdy, KAŻDY z ludzi jest najcenniejszym kruszcem tego świata, nawet jeśli nie mamy łatwych rozwiązań dla przełamania fatum tych, którzy urodzili się poza kręgiem uprzywilejowanych.
Silver otrzymał również nagrodę przyznawaną pod patronatem Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych, którą za najlepsze zdjęcia został uhonorowany Stanisław Cuske. Jury, uzasadniając walory obrazu, stwierdza: Kamera, która w sposób dosłowny, a metaforyczny wyłania ludzi z mroku. Portretuje ich w sposób bardzo czuły i humanistyczny. Utrzymuje odpowiedni dystans. Towarzyszy we wszystkich podróżach. Staje się integralną częścią tego opowiadania o ludziach zawieszonych pomiędzy światłem a ciemnością.
Ponadto, Maciej Kubicki (TELEMARK) za film Silver otrzymał nagrodę dla najlepszego producenta polskich filmów dokumentalnych i krótkometrażowych – za producencką odwagę, widoczną w podjęciu niełatwego tematu i zawierzeniu artystycznym wyborom Twórców, aby opowiedzieć go tak szlachetnie i nieszablonowo.
Film Natalii Koniarz jest nie tylko najbardziej nagradzaną produkcją podczas 65. edycji festiwalu, lecz także otrzymał rekomendację Krakowskiego Festiwalu Filmowego do Europejskich Nagród Filmowych.
Nagroda Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy – Human Rights in Motion Award – powędrowała dla filmu podejmującego współczesne wyzwania demokracji i praw człowieka, jakim jest Ogrodnik, buddysta i szpieg w reżyserii Håvarda Bustnesa. Jury uzasadnia swój wybór, pisząc: Bardziej niż kiedykolwiek potrzebujemy wyzwań dotyczących tego, w jaki sposób filtrujemy prawdę i jak radzimy sobie z delikatną, pełną niuansów równowagą między dobrem a złem. Ogrodnik, buddysta i szpieg stawia to niezwykle ważne pytanie i prowokuje widzów do zmierzenia się z zawiłością pokręconych historii, którymi jesteśmy nieustannie otoczeni. Wyróżnienie za rygorystyczne i eleganckie opowiadanie historii archiwalnej, wydobywające na światło dzienne sprawę historyczną, która wciąż głośno rezonuje osiemdziesiąt lat później, mierząc się z mechanizmami propagandy i rolą filmu w rozpowszechnianiu ideologii otrzymał Luuk Bouwman za film Propagandysta.
Międzynarodowy konkurs filmów krótkometrażowych
Jury konkursu krótkometrażowego – pod przewodnictwem Anny Bławut-Mazurkiewicz – Złotego Smoka dla reżysera najlepszego filmu przyznało Artemowi Rachkelyukowi za Spójrz na dom swój. W uzasadnieniu werdyktu czytamy: Za eleganckie ukazanie kryzysu egzystencjalnego, którego doświadczają młodzi ukraińscy uchodźcy, próbując ocalić przyszłość swojego kraju.
Z kolei Srebrnego Smoka dla reżysera najlepszego krótkometrażowego filmu dokumentalnego, za odważną krytykę globalnego społeczeństwa nadzoru, za sposób, w jaki zostaje ono podważone poprzez estetykę lo-fi, oraz za wieczne pytanie: Kto pilnuje strażnika?, otrzymał Hesam Eslami za film Obywatel-Więzień. Nagroda dla reżyserki najlepszej animacji powędrowała także do Lei Favre za Polowanie, która – jak konstatuje jury – dzięki wrażliwej, kobiecej perspektywie przypomina nam, że animacja może – i powinna – ukazywać silne emocje oraz trudne tematy. Srebrnego Smoka dla reżysera najlepszej krótkiej fabuły otrzymał Rein Maychaelson za film O człowieku, który dzielił się swoim ciałem. Jury uzasadniło swój wybór, pisząc: Za poruszające przedstawienie relacji matki i syna, ukazane poprzez nieoczekiwane połączenie gatunków i nastrojów, od realizmu magicznego po gwałt, zemstę i melodramat.
Nagrodę dla najlepszego filmu europejskiego (Kandydat KFF do Europejskiej Nagrody Filmowej w kategorii filmu krótkometrażowego) za film Świat na szali otrzymali: Susanna Flock, Adrian Jonas Haim oraz Jona Kleinlein. Jury podsumowało ich film słowami: Impreza FIFA, która jest niczym eksperyment z cyfrowym światem, który stał się naszym własnym światem. Dzieło sztuki w epoce cyfrowej reprodukcji.Wyróżnienie za odważne i śmiałe podejście do tematu seksualnych potrzeb i emocjonalnej więzi w procesie starzenia się otrzymała Daria Kopiec za swój drugi festiwalowy film, jakim jest To wszystko przez nią. To jednak nie jedyne wyróżnienie dla reżyserki – Kopiec została dostrzeżona także przez jury Międzynarodowej Federacji Klubów Filmowych (FICC), piszących w werdykcie: Przyznajemy specjalne wyróżnienie filmowi, który dzięki znakomitemu aktorstwu opowiada pokręconą historię i wnosi do fikcyjnej narracji teatralny charakter. Tym samym Federacja przyznała nagrodę Don Kichota dla najlepszego filmu krótkometrażowego laureatce Srebrnego Smoka – Lei Favre za film Polowanie, który igra z oczekiwaniami widza. W niezwykle błyskotliwy sposób ukazuje ofiarę i sprawcę, których role okazują się nie być raz na zawsze przypisane. Minimum czasu, maksimum przekazu i pełen mocy spust migawki.
Międzynarodowy konkurs DocFilmMusic
Jury konkursu muzycznego – pod przewodnictwem Urszuli Śniegowskiej – postanowiło przyznać Złoty Hejnał reżyserom najlepszego filmu, Michaelowi Mabbottowi oraz Lucah Rosenbergowi, za film Inna droga Jackie Shane. W werdykcie czytamy: Po pierwsze chcieliśmy podziękować za zaproszenie do różnorodnego świata artystów konkursu DOCFilmMusic. Wybraliśmy film, który zabiera nas w filmową podróż w świat niesprawiedliwie zapomnianej piosenkarki/artystki/twórczyni. Mimo braków materiałów filmowych pokazujących bohaterkę twórcom dokumentu udało się w przekonujący i oryginalny sposób stworzyć wielowymiarowy portret artystki. Jej historia jest zarówno uniwersalna, jak i niezwykle aktualna. Nie mogliśmy pójść Inną Drogą niż nagrodzić Inną Drogą Jackie Shane.
Nagroda Jury studenckiego
Niezwykle ważne jest dla nas także zdanie studentów i studentek, którzy co roku wybierają własnych faworytów i faworytki. W tym roku, po obejrzeniu wszystkich filmów konkursowych, Jury studenckie w składzie: Zuzanna Adamowicz, Michał Bech, Amelia Georgiewska, Marcin Gołąbek, Wiktoria Gornowicz, Iga Gross, Roman Kraiński, Ignacy Pstrągowski, Krzysztof Strumiński, Katarzyna Szyszkowska, Maciej Warchoł, Oliwia Weksej postanowiło przyznać nagrodę filmowi Sanatorium w reżyserii Gara O’Rourke. Wymienione jury uzasadnia swój wybór w ten sposób:
Zdecydowaliśmy się nagrodzić film Sanatorium za subtelny i nowatorski sposób przypominania o sprawach, o których nie mamy prawa zapomnieć.
Dostrzegamy, że świat pilnie potrzebuje uleczenia. Dlatego wyróżniamy dzieło, które odnajduje lekarstwo w poczuciu wspólnoty — tocząc heroiczną walkę o piękno każdej chwili, nawet tej najtrudniejszej. Ten głęboko humanistyczny obraz, ukazując codzienność protagonistów, uczłowiecza ofiary wojny znacznie bardziej niż jakakolwiek martyrologia.
Twórcy dają nam nadzieję, że każda choroba rzeczywistości może zostać wyleczona — nawet jeśli środkiem ku temu jest błoto.
Nagroda publiczności
W tym roku ulubionym filmem widzów zgromadzonych w krakowskich kinach studyjnych okazał się Silver Natalii Koniarz.
Krakowski Festiwal Filmowy jest na ekskluzywnej liście wydarzeń filmowych kwalifikujących do Oscara® w kategoriach krótkometrażowych (fabuła, animacja, dokument) oraz pełnometrażowego filmu dokumentalnego, do Europejskiej Nagrody Filmowej w tych samych kategoriach, a także kwalifikuje do nagród BAFTA.
Krakowski Festiwal Filmowy organizowany jest przy wsparciu finansowym Miasta Kraków, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Programu Kreatywna Europa MEDIA oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Współorganizatorem jest Stowarzyszenie Filmowców Polskich.
Współorganizatorem KFF w Barbakanie jest Narodowe Centrum Kultury w ramach programu kulturalnego polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej 2025.